μέθη

η (ΑM μέθη)

1. η υπερβολική κατανάλωση κρασιού («καλῶς ἔχοντας ὑμέας ὁρέω μέθης», Ηρόδ.)

2. (κατ' επέκτ.) η ψυχική και διανοητική διαταραχή η οποία προέρχεται από υπερβολική κατανάλωση οίνου ή άλλων οινοπνευματωδών ποτών, μεθύσι, ζάλη

3. μτφ. ενθουσιασμός («η μέθη τής νίκης)

νεοελλ.

1. ιατρ. α) κατάσταση ευφορικής διέγερσης με διαταραχές τής αντίληψης, τού συντονισμού τών κινήσεων, τής άρθρωσης τού λόγου και, μερικές φορές, με εκδήλωση επιθετικότητας, που οφείλονται σε λήψη μεγάλης ποσότητας οινοπνευματωδών ποτών

β) η ανάλογη κατάσταση που οφείλεται στη λήψη μεγάλων ποσοτήτων ψυχοτρόπων κατευναστικών φαρμάκων, όπως λ.χ. βαρβιτουρικών και αιθέρα

γ) ελαφρά νάρκωση η οποία γίνεται για την εκτέλεση μικροεπεμβάσεων

δ) φρ. «μέθη τών δυτών» — κατάσταση η οποία εμφανίζεται σε αυτόνομους δύτες σε βάθος άνω τών 30 μέτρων και που εκδηλώνεται με αίσθημα ασυνήθους ευφορίας ή, αντίθετα, ανησυχίας, συνοδεύεται από ζάλη και περίεργη συμπεριφορά και οφείλεται στη ναρκωτική δράση τού αζώτου στο αίμα, καθώς και στη σπασμογόνα δράση τού οξυγόνου και στην κατασταλτική επίδραση τού διοξειδίου τού άνθρακα

2. μτφ. ερωτική παραφορά, αισθησιακή τέρψη

αρχ.

1. συνεκδ. το κρασί

2. μτφ. σκοτοδίνη («κἂν δειλὸς ὢν ἐν τοῑς δεινοῑς ὑπὸ μέθης τοῡ φόβου ναυτιᾷ», Πλάτ.)

2. στον πληθ. αἱ μέθαι

συμπόσια με μεγάλη κατανάλωση κρασιού, ευωχίες, τσιμπούσια («περιπεσόντες μουσικῇ τε καὶ ταῑς μέθαις», Πλάτ.)

4. ως κύριο όν. ἡ Μέθη

προσωποποίηση τού μεθυσιού στην τέχνη («γέγραπται δὲ ἐνταῡθα καὶ Μέθη, Παυσίου καὶ τοῡτο ἔργον, ἐξ ὑαλίνης φιάλης πίνουσα». Παυσ.).

[ΕΤΥΜΟΛ. Υποχωρητ. παρ. ελεύθερα σχηματισμένο από το ρ. μεθύω, κατά το σχήμα πλήθη < πληθύω].